Tutorial Staalwol Fotografie

Staalwol fotografie is een mooi voorbeeld van de veelzijdigheid van fotografie. Het ziet er spannend en gevaarlijk uit. In de praktijk valt dit reuze mee en is het vooral heel leuk om te doen. Wil jij het ook proberen? Lees dan gauw deze tutorial!

Waarschuwing vooraf

• Let op! Het brandend staalwol kan aardig heet worden en je kan letterlijk een vonkenregen over je heen krijgen. Denk hier vooraf over na bij je kledingkeuze en vermijd heel brandbaar materiaal. 99% van de tijd zal het goed gaan maar ik heb zelf ervaren hoe heet een vonk kan zijn als hij op je hoofd beland. Zorg er dus voor dat je een muts of pet draagt en ga voorzichtig te werk!
• Ga niet werken met staalwol in een heel droge periode of in een omgeving waar risico op brand is. Twijfel je? Zorg dat je voor de zekerheid een fles water meeneemt.
• Let op de wind. Je wil voorkomen dat de vonken die je wegslingert weer jouw kant op waaien. Houd hier rekening mee!
• Let dus op jezelf en je omgeving wanneer je dit gaat uitproberen!

Benodigdheden

• Camera
• Afstandsbediening voor de camera
• Statief
• Zaklampje of flitser op je telefoon
• Fijn staalwol
• Aansteker (Tip: Neem een stormaansteker!)
• Een garde
• Een stuk touw of een hondenriem

First things first

Staalwol wordt gemaakt door zacht staaldraad af te schrapen en wordt doorgaans gebruikt om verf van oppervlakken te verwijderen. Je kunt staalwol ook vinden in de supermarkt, vaak in zeepvorm. Deze zijn niet bruikbaar voor de fotografie. De staalwol die wij gebruiken ziet er meestal uit als een zachte grijze spons en vind je in de bouwmarkt. Voor het beste effect kies je de meest fijne variant.

Wat doe je ermee?

Een fijne eigenschap van staalwol is dat je het makkelijk uit elkaar trekt waardoor het ‘pluizig’ wordt. Deze pluis kun je in een eenvoudige garde proppen. Kies overigens wel een metalen garde want de temperaturen kunnen aardig oplopen!

Koppel vervolgens een touw of hondenriem aan je garde zodat je hem rond kunt slingeren.

Wanneer je staalwol aansteekt treedt er een chemische reactie op. Hierdoor ontstaat ijzeroxide. Het staalwol is dus brandbaar. Om er in de fotografie mee te kunnen werken gaan we de garde met daarin het brandende staalwol in het rond slingeren. Hierdoor komt er snel veel zuurstof bij waardoor het staalwol heviger gaat branden. De vonken die in dit proces vrijkomen zijn precies de lichtbronnen die we nodig hebben! De prop staalwol is vrij snel uitgebrand. Meestal kun je 2 of 3 goede foto’s uit één ‘draaisessie’ halen.

Je locatie

Kies een locatie die jouw staalwol foto uniek gaat maken. Denk hierbij aan een herkenbaar punt in jouw stad, een gave muur met graffiti of gebruik de weerspiegeling van water in jouw foto.

Je instellingen

De instellingen van je camera kunnen wisselend zijn afhankelijk van de omstandigheden. Probeer wel de camera thuis al in te stellen, dit voorkomt onhandige situaties in het donker. Stel je camera in op RAW als het even kan! Je krijgt daardoor de beste kwaliteit digitale negatieven en zaken zoals bijvoorbeeld de witbalans zijn makkelijk te herstellen. Zet je beeldstabilisatie uit want die veroorzaakt in dit geval onscherpte. Als startpunt adviseer ik de volgende instellingen:

Sluitertijd:8 seconden
Diafragma:F 10
ISO: 200

Ik probeer de ISO waarde zo laag mogelijk te houden om ruis te voorkomen. Het is de moeite waard om te experimenteren met een hogere ISO waarde en kleiner diafragma. Dit kan mooie stervorming geven op bijvoorbeeld lantaarnpalen en andere felle lampen in jouw compositie. Persoonlijke vind ik een mooie strakke foto zonder ruis belangrijker.

Scherpstellen

Scherpstellen kan een uitdaging zijn in het donker. Indien je in je eentje fotografeert leg je een zaklamp, of je telefoon met flitser, op de plek waarop je gaan werken met de staalwol. Stel vervolgens handmatig scherp tot het punt waarop het ‘bolletje’ van jouw lampje zo klein mogelijk is. Gebruik de autofocus indien het licht fel genoeg is hiervoor. Zet de camera vervolgens weer op handmatig en blijf daarna van je scherpstelring af om verschuivingen te voorkomen.

Stel je camera in op ‘continu’

Wanneer je met staalwol gaat draaien, zul je merken dat timing van de hoeveelheid vonken lastig is. De ene keer begint het sneller heviger te gloeien dan andere keren. Daarom is het slim om je camera doorlopend foto’s te laten schieten. Zo weet je zeker dat je alles op beeld hebt en vervolgens de mooiste uit de serie kan kiezen. Check hierbij of de tijd tussen de afdrukken zo kort mogelijk ingesteld staat.

Timer of afstandsbediening?

Beide werken prima. Wanneer jouw camera continu foto’s maakt, geeft dit je ruim tijd om naar je vooraf bepaalde plek te lopen en te staren met draaien. Zoals ik al eerder aangaf zul je dan 2 of 3 goede foto’s uit de serie kunnen halen. Wat ook kan, is je camera starten met een afstandsbediening. Een vriend of vriendin is hiervoor ook een prima alternatief!

Een laatste check:

Tijd voor wat testfoto’s! Check hierbij de volgende punten:

• Is alles scherp in beeld?
• Staat mijn beeldstabilisatie uit?
• Staat mijn statief stevig genoeg?
• Maakt mijn camera na het afdrukken doorlopend foto’s zonder tussenpozen?
• Is de belichting van de omgeving goed? (Let op: Het brandend staalwol zorgt voor extra licht op je locatie)
• Is er niet teveel ruis op de foto?
• Is mijn compositie goed?

Tot slot maak je ook een Dark Frame. Uitleg over het belang en nut hiervan vind je op deze pagina. Kort gezegd, maak je met een Dark Frame foto een donkere belichting waarbij alleen storende of niet werkende pixels van je sensor oplichten. Door deze Dark Frame later aan je foto’s te koppelen, kan de software deze ‘foutjes’ uit de reeks foto’s verwijderen. Deze stap overslaan is geen ramp maar kan kleine foutje in de foto verwijderen.

Draaien maar!

Nu ga je als volgt te werk:

1. Trek het staalwol uit elkaar en prop voldoende in de garde.
2. Start je timer op de camera (of loop naar de plek waar je wil gaan draaien en start de camera met je afstandsbediening.
3. Houd het touw of de hondenriem zo vast dat de garde de grond niet raakt.
4. Steek met een aansteker het staalwol aan en stop de aansteker weg.
5. Start nu met draaien en zorg voor een sterke constant beweging. Je zult merken dat de vonken steeds heviger worden. Houd de lengte van je touw of riem gelijk voor een perfect ronde cirkel.
6. Draai door tot er geen vonken meer van de garde af komen en stop voorzichtig met slingeren. Raak de garde even niet aan want deze is heet!
7. Stop de continu-opname van je camera en check je resultaten!

Als het goed is heb je je eerste staalwol foto gemaakt! Nu je het eenmaal een keer ervaren hebt kun je gaan experimenteren met verschillende cirkels, andere locaties en andere perspectieven!

Nabewerking

Er is geen specifieke noodzakelijke nabewerking bij staalwol foto’s. Wel kan het nodig zijn om je witbalans enigszins aan te passen omdat de foto’s wat warm lijken. Het is dan een kwestie van smaak welke kleuren je je foto meegeeft. Onderstaand zie je een warme variant en een koele variant.

Heel veel succes met het maken van jouw staalwol foto! Ik ben benieuwd naar je resultaten!

Beelden zien, is iets anders dan foto’s maken.

Karsten Russ